به گزارش بهین خبر در شرح یادداشت اعظم صمدزاده آمده است؛قوه قضاییه به عنوان یکی از قوای سه گانه حاکم در جمهوری اسلامی ایران است که برای اعمال وظایف و اختیارات خود از ساختار خاصی برخوردار بوده و مسئولیت های مختلفی را نیز بر عهده دارد.
قضا و قضاوت در نگاهی عمومی، راهکاری است برای یافتن حق، برقراریِ عدل و رساندن حق به صاحب آن. قضاوت در واقع از یکسو مسیری است که حق جویان را امیدوار می سازد و از سوی دیگر زورمداران را از رسیدن به آمال و آرزوهای نابه جا باز می دارد. به این ترتیب قضاوت، راه هایی است که به رفع خصومت و پایان بخشیدن به منازعات می انجامد و حقوق از دست رفته را براساس قوانین دقیق و قابل اجرا به حق داران باز می گرداند. این گونه است که منصب قضا، ظریف ترین، حساس ترین، مهم ترین و در عین حال یکی از خطیرترین مناصب اجتماعی از دیدگاه اسلام به شمار می رود.
قضا و قضاوت چیست ؟
کلمه قضا از واژگانی است که در لغت عرب معانی متعددی مانند حکم، علم، قول، امر و فعل را در بر می گیرد؛ اما به طور معمول به معنای حکم به کار برده می شود. در داستان حضرت موسی علیه السلام از قول ساحران خطاب به فرعون آمده است: «فَاقضِ ما اَنت قاضٍ؛ هرگونه می خواهی حکم کن». از سوی دیگر در اصطلاح فقها، قضا عبارت است از ولایت بر حکم که این ولایت از سوی حکومت اسلامی به کسانی که شایستگی این منصب را دارند، تفویض می شود. نتیجه آن که در شکل گیریِ یک جامعه و دوام و بقای آن و نیز برقراری امنیت و سلامت اجتماعی، وجود قاضی، انجام قضاوت و پذیرش آن، از پایه های بنیادین و اساسی به شمار می آید.
بایدها و نبایدها در قضاوت
مسأله قضاوت همانند دیگر مسایل مهم اسلامی، از سوی شارع مقدس با بایدها و نبایدهایی همراه شده که به صورت اجمال به آن پرداخته می شود. قاضی باید از محل قضاوتِ خود اطلاعاتی داشته باشد؛ باید محل رسیدگی به دعاوی مردم در میان شهر و در دسترس همگان باشد؛ باید عدالت را در جلسات دادگاه جلوه گر سازد و پیش از صدورِ حکم دقت و تأمل نماید.
هم چنین قاضی نباید یکی از طرفین و یا هر دوی آن ها را به تنهایی بپذیرد و پذیرایی نماید؛ نباید یکی را بر ضد دیگری راهنمایی کند؛ نباید بلندتراز متهم سخن گوید؛ نباید در جلسات دادگاه اظهار کسالت و ناراحتی نماید و نباید در حالت خشم قضاوت کند. در حقیقت رعایت این نکات و عملی شدن بایدها و نبایدها در مقوله قضاوت، باعث می شود نظام قضایی اسلام مقبول همگان واقع شود.
وظایف قوه قضائیه
قوه قضائیه در کشور جمهوری اسلامی ایران یکی از نهادهای حکومتی است که در عرض دو قوه مجریه و مقننه و مستقل از آنها می‌باشد. هدف از این نهاد تضمین حقوق فردی و اجتماعی، تحقق صلح، عدالت و امنیت است.
اهم وظایف این قوه بر اساس اصل 156 قانون اساسی عبارت است از:
۱- رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومت و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه که قانون معین می‌کند.
۲- احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی های عمومی
۳- نظارت بر حسن اجرای قوانین
۴- کشف جرم و تعقیب، مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام
۵- اقدام مناسب برای پیش گیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین.
وظایف رئیس قوه قضائیه نیز عبارت است از:
۱- اداره امور قوه قضاییه.
۲- ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسئولیتهای اصل یکصد و پنجاه و ششم.
۳- تهیه لوایح قضایی متناسب با جمهوری اسلامی.
۴- استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آنها.
۵- پیشنهاد عفو و یا تخفیف مجارات مجرمان(بر اساس بند 11 اصل 110 قانون اساسی).
۶- معرفی شخصی جهت تصدی مقام وزارت دادگستری.
۷- رسیدگی به دارایی های مقامات سیاسی.
۸- تعیین نماینده در صدا و سیما.
۹- پیشنهاد اعضای حقوقدان شورای نگهبان.
قوه قضائیه انجام وظایف قانونی خود را بر اساس ارکان و سازمانهایی انجام می دهد که عبارتند از:
۱- داددسراها و دادگاهها.
۲-دیوان عالی کشور.
۳- دیوان عدالت اداری.
۴-سازمان بازرسی کل کشور.
۵-سازمان قضایی نیورهای مسلح.
۶- سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی.
۷-سازمان ثبت اسناد و املاک کشور.
۸-سازمان پزشکی قانونی.
روز قوه قضاییه
در تاریخ شمسی از یکم تا هفتم تیر ماه هفته قوه قضاییه نام گذاری شده است. این روز به دلیل شهادت آیت الله دکتر بهشتی و ۷۲ تن یاران ایشان روز قوه قضاییه نام گرفته است. در این روز دستاورد های قوه قضاییه در دیدگاه صابحان حقیقی انقلاب قرار میگیرد. قوه قضاییه یکی قوه های سه گانه حاکم در جمهوری اسلامی ایران است. این قوه برای اجرای مسوولیت های خود از ساختار ویژه و خاصی برخوردار است. در ادامه تاریخ دقیق روز قوه قضاییه را در تقویم شمسی، میلادی و قمری ارائه داده ایم.
تاریخچه روز قوه قضائیه
پیشنهاد نام گذاری هفته اول تیر ماه به نام هفته قوه قضاییه در تاریخ ۲۷/۴/۱۳۷۳ در شورای فرهنگی عمومی مطرح شد و به تصویب رسید. این روز مصادف با روز شهات مظلومانه آیت الله دکتر بهشتی و ۷۲ تن از یاران ایشان بر اثر انفجار بمب در محل دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی است. این روز به دلیل تکریم آیت الله دکتر بهشتی که اولین مسئول در دستگاه قوه قضاییه جمهوری اسلامی بوده اند نام گذاری شده است.
وظایف قوه قضائیه
قوه قضاییه یکی از سه قوه حاکم (مقننه،مجریه، قضاییه) در دستگاه جمهوری اسلامی است. هدف از این نهاد تضمین حقوق فردی و اجتماعی، تحقق صلح، عدالت و امنیت است.
اهم وظایف این قوه بر اساس اصل ۱۵۶ قانون اساسی عبارت است از:
رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومت و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه که قانون معین می‌کند.
احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی های عمومی
نظارت بر حسن اجرای قوانین
کشف جرم و تعقیب، مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام
اقدام مناسب برای پیش گیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین.
ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسئولیتهای اصل یکصد و پنجاه و ششم.
تهیه لوایح قضایی متناسب با جمهوری اسلامی
استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آنها
پیشنهاد عفو و یا تخفیف مجازات مجرمان(بر اساس بند ۱۱ اصل ۱۱۰ قانون اساسی).
معرفی شخصی جهت تصدی مقام وزارت دادگستری.
رسیدگی به دارایی های مقامات سیاسی.
تعیین نماینده در صدا و سیما.
پیشنهاد اعضای حقوقدان شورای نگهبان.
اداره امور قوه قضاییه.
کلام آخر و درد دل حقوقدان ؛
حضور فعال و مستمر گروه ها و مددکاران اجتماعی در مراکز قوه قضاییه یکی از کمبودهای قابل لمس است.رها شدن بزه دیده بعد از قضاوت و نادیده گرفتن مسایل روحی و روانی و عدم حضور مددکار سبب مشکلات بسیار بزرگتری بعد از نتیجه قضاوت دارد. یکی از پیشنهادات این است که در تمامی دادگاه ها مراکز روانشناسی،مددکاری،و آسیب شناسی با حضور افراد و کارشناسان آشنا به مسایل ایجاد شود زیرا رها کردن بزه دیده و حتی بزه کار در جامعه بدون آسیب شناسی و کمک بعه آنها به صورت سلسه وار و زنجیر شده مشکلات بسیاری در جامعه ایجاد می کند.
رهایشان نکنید تا جامعه ی ما لباس سلامت بپوشد…
