سد غدیر بابا حیدر شهرستان فارسان چهارمحال و بختیاری به عنوان یک مطالبه ۱۵ ساله است که با همت دولت سیزدهم در آستانه آغاز فرایند آبگیری قرار دارد و به این صورت مشکل چندین ساله تامین آب پایدار مردم این منطقه برطرف می‌شود.
سد مخزنی خاکی غدیر بابا حیدر با هسته رُسی در فاصله ۴٧ کیلومتری شهرستان شهرکرد، سه کیلومتری غرب شهر باباحیدر و چهار کیلومتری شمال شرقی روستای امید آباد بر روی رودخانه سراب باباحیدر احداث شده است و منبع اصلی آب این سد از سرشاخه سراب از طریق چشمه‌ای به همین نام تغذیه می‌شود.
عملیات اجرایی سد مخزنی غدیر از سال ۸۷ آغاز شد و قرار بود در سال‌های ۹۱ و ۹۲ مورد بهره‌برداری قرار گیرد اما به دلیل فراز و نشیب‌های مختلف از جمله تزریق اعتبارات قطره چکانی از محل اعتبارات استانی و برخی مسائل حقوقی باعث شد این طرح پس از ۱۵ سال با ۷۹ درصد پیشرفت فیزیکی به عنوان یکی از طرح‌های مهم نیمه‌تمام استان برزمین بماند.
در جریان سفر خرداد ۱۴۰۱ رییس‌جمهور به چهارمحال و بختیاری یکی از مهمترین طرح‌هایی که برای شهرستان فارسان مصوب شد، آبگیری سد غدیر باباحیدر و پس از آن اجرای طرح انتقال آب به شهرها و روستاهای این شهرستان بود که انتقال آب از آن تا آخرین نقطه شهرستان اجرا می‌شود.
در گام نخست با توجه به ضرورت، نیاز مردم و اهمیت سرعت بخشی در روند کار سد؛ پیمانکار طرح خلع ید و این طرح به قرارگاه خاتم الانبیاء واگذار شد به نحوی که به گفته سید هادی صالحی فرماندر شهرستان فارسان در مدت چهار ماه و نیم گذشته این قرارگاه توانست ۱۹ متر کار کند درحالی که در کل ۱۵ سال گذشته ۴۴ متر کار شده بود و پیشرفت فیزیکی سد از ۷۹ درصد امروز به بیش از ۹۵ درصد رسیده است.
به نحوی که احمد وحیدی وزیر کشور در بازدید ۱۸ آبان از سد غدیر باباحیدر چهارمحال و بختیاری در محل کارگاه این سد در جمع خبرنگاران گفت: از ویژگی‌های پروژه‌های عمرانی این استان کاهش فاصله‌های زمانی ساخت است و سد باباحیدر پس از ۱۵ سال سابقه ساخت با روحیه جهادی قرارگاه خاتم الانبیاء، حمایت وزارت نیرو و استاندار چهارمحال و بختیاری در مدت ۶ ماه به نقاط پایانی خود رسیده است.
مشخصات سد غدیر باباحیدر
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری گفت: سد غدیر باباحیدر در شهرستان فارسان ۶۸ متر ارتفاع دارد و حجم دریاچه سد ۱۴.۵ میلیون متر مکعب و قابل تنظیم تا ۲۶ میلیون مترمکعب، طول تاج ۶۰۰ متر و عرض آن ۱۲ متر است.
فردوس کریمی افزود: با توجه به کارکرد تعریف شده برای سد غدیر ۱۰.۵ میلیون مترمکعب از آب ذخیره شده در پشت سد برای مصارف آشامیدنی و ۲ میلیون مترمکعب برای صنعت و ۱۰ میلیون مترمکعب نیز برای آبیاری زمین‌های پایین دست سد به مساحت یک هزار و ۴۵۰ هکتار و نیازهای زیست محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی مصارف طرح سد غدیر را تامین آب آشامیدنی، صنعت و کشاورزی عنوان کرد و گفت: این طرح علاوه بر تامین آب شهرها و روستاهای باباحیدر تا جونقان، به عنوان طرح پدافندی برای تامین آب شهرکرد نیز درنظر گرفته شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری یادآور شد: با تکمیل و بهره‌برداری از طرح سد غدیر باباحیدر تنش آبی شهرستان فارسان به‌طور کامل برطرف می‌شود.
سدی که یک شهرستان را سیراب می‌کند
فرماندار فارسان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: سد غدیر باباحیدر یکی از معدود سدهای مخزنی است که منافع آن عاید مردم شهرستان فارسان می‌شود و توانایی تامین آب مورد نیاز ۶ شهر و ۱۱ روستای این شهرستان را برعهده دارد.
سید هادی صالحی به این نکته نیز اشاره کرد که همزمان با آغاز فرایند آبگیری سد باباحیدر ۳۵ هزار و ۵۰۰ کیلومتر خط اصلی و ۹ هزار متر خط فرعی انتقال آب از دهانه سد تا جونقان در یک بازه زمانی ۶ ماه اجرا شد و آخرین نقطه، شهر باباحیدر است که در حال انجام و با تکمیل آن پس از آبگیری این آب در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
مدیریت روان‌آب‌ها مهمترین کارکرد سد باباحیدر
به گفته فرماندار فارسان، تا پیش از اجرای سد غدیر باباحیدر بسیاری از آب‌های سطحی، سیلابی و روان‌آب‌های ناشی از بارش‌ها بدون هیچگونه استفاده‌ای به هدر می‌رفت و موجب بروز مشکلاتی در این بخش می‌شد که انتظار می‌رود با بهره‌برداری از این سد این رواناب‌ها در پشت سد کنترل و مدیریت شود.
صالحی یادآور شد: در شهرستان فارسان منبع آبی پایدار و مطمئن وجود ندارد و مناطق مختلف این شهرستان بیشتر از چاه‌ها یا از خط کوهرنگ استفاده می‌کنند که آن هم پایدار نیست.
فرماندار فارسان در خصوص اعتبارات طرح سد غدیر باباحیدر گفت: حجم قراردادی بسته شده شرکت آب منطقه‌ای با قرارگاه خاتم الانبیاء ۶ هزار و ۵۸۰ میلیارد ریال است که با توجه به الحاقات جدید و اعتباراتی که برای جاده‌های دسترسی و برخی مناطقی که نیاز به تملک دارد احتمال دارد در این مرحله جدید این رقم به ۱۰ هزار میلیارد ریال افزایش یابد.
رفع مشکل چندین ساله تامین آب فارسان با بهره‌برداری از سد باباحیدر
با تکمیل سد باباحیدر علاوه‌بر تامین آب شرب پایدار برای مردم شهرها و روستاهای شهرستان فارسان، نیاز آبی این شهرستان برای کشاورزی و صنعت نیز تامین می‌شود و از این منظر یکی از مهمترین مطالبات مردم این منطقه محقق می‌شود.
علی باقری یکی از شهروندان فارسانی با بیان اینکه این شهرستان از آب پایدار برخوردار نیست به خبرنگار ایرنا گفت: در برخی بازه‌های زمانی خط آبرسانی کوهرنگ دچار کدورت و یخ زدگی می‌شد که این امر مردم را با مشکل روبرو می‌کرد.
این شهروند فارسانی افزود: با آغاز فرایند آبگیری سد غدیر انتظار می‌رود آب آشامیدنی با کیفیتی در اختیار مردم این منطقه قرار گیرد و مهمترین مطالبه مردم این شهرستان بعد از سال‌ها انتظار محقق شود.
مجتبی خسروی یکی دیگر از شهروندان فارسانی با بیان اینکه در تابستان فشار آب در این شهر کم می‌شود و نیاز است تا منبع مطمئنی برای تامین آب این شهرستان درنظر گرفته شود به خبرنگار ایرنا افزود: در فصل تابستان در برخی از روزها فشار آب در شهر کم می‌شود و این موضوع تامین نیاز شهروندان را با مشکل روبرو می‌کند.
وی گفت: انتظار می‌رود مشکل تامین آب این شهرستان در بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعت با افتتاح سد غدیر باباحیدر برطرف و مردم از آب پایدار مطلوبی برخوردار شوند.
رونق کشاورزی فارسان با بهره‌برداری از سد غدیر باباحیدر
در زمان حاضر به دلیل برخی مشکلات کم آبی حاکم بر منطقه بیشتر کشاورزی شهرستان فارسان به صورت دیم کاشته می‌شود و برای آبیاری از ظرفیت آب‌های زیرزمینی که روز به روز در حال کاهش است و آب‌های سطحی که با محدودیت‌هایی روبرو است استفاده می‌شود.
سیروس بیک‌بکان به خبرنگار ایرنا گفت: با افتتاح سد غدیر امکان تبدیل زمین‌های کشاورزی از دیم به آبی در بخشی از روستاهای باباحیدر تا جونقان شهرستان فارسان و همچنین افزایش و ارتقای بهره‌وری از زمین‌های کشاورزی فراهم می‌شود.
او تاکید کرد: با توجه به ضعف آب‌های زیرزمینی در زمان حاضر امکان حفر چاه و برداشت از آب‌های زیرزمینی وجود ندارد و بهره‌برداری از سد غدیر راه نجاتی برای بخش کشاورزی و کمکی موثر برای تقویت سفره‌های زیرزمینی را به دنبال دارد.
به گفته بیک بکان با کنترل آب‌های سطحی و کاهش برداشت از آب‌های زیرزمینی در مسیر تعادل بخشی حرکت کرده و با این شرایط امکان ایجاد و توسعه مجتمع‌های گلخانه‌ای ودامپروری درمسیر سد فراهم می‌شود.
بادام، انگور، گردو و سیب از جمله باغات شهرستان فارسان و همچنین گندم و جو در بخش زراعت از جمله محصولات پاییزه و سیب زمینی، ذرت، یونجه و برنج نیز از جمله محصولات بهاره این شهرستان به شمار می‌رود.
چهارمحال و بختیاری سرچشمه ۲ رودخانه بزرگ زاینده‌رود و کارون و بخشی از رودخانه دز است اما در حدود ۸۰ درصد از نیاز خود را از آب‌های زیرزمینی تامین می‌کند که با ممنوعه و ممنوعه بحرانی شدن هر ۱۰ دشت اصلی این استان، استفاده از آب‌های سطحی برای تامین آب شرب، کشاورزی و صنعت این استان را به یک ضرورت اجتتاب‌ناپدیر تبدیل کرده است.
آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رییس‌جمهور در ادامه سفرهای استانی خود روز پنجشنبه ۱۹ خردادماه ۱۴۰۱ به‌همراه جمعی از اعضای هیات دولت به چهارمحال و بختیاری سفر کرد تا از نزدیک مسائل این استان را مورد بررسی قرار دهد.
در جریان این سفر ۷۰۰ طرح نیمه‌تمام چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفت و برای طرح‌های بالای ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی ردیف اعتباری در نظر گرفته شد.
منبع: ایرنا
