گازهای سولفیدی شامل ترکیبات دی اکسید گوگرد و تری اکسید گوگرد بوده و تحت عنوان کلی گازهای SOX معرفی می‌گردند. این گازها بی‌رنگ، چگال‌تر از هوا، سمی و غیر قابل اشتعال هستند. منشا گازهای سولفیدی می‌تواند طبیعی (ناشی از آتشفشان‌ها، آتش سوزی جنگل‌ها، فاسد شدن بیولوژیکی) و یا غیرطبیعی (ناشی از سوختن سوخت‌های فسیلی و کک، فرآیندهای پالایشگاهی و پتروشیمیایی و فرآیندهای حرارتی بر روی مواد معدنی) باشد. گازهای سولفیدی در مقادیر بیش از حد مجاز، سمی بوده و عامل اصلی باران های اسیدی به شمار می‌آیند.
در راستای اجرای پروژه‌ی پژوهشی طراحی، ساخت و نصب دستگاه تصفیه هوای گازهای سولفیدی در ساختمان‌های سایت صنعتی (به صورت پایلوت) در شرکت فولاد خوزستان، با یکی از بانوان کارشناس شاغل در مدیریت تحقیقات و تکنولوژی به گفتگو نشستیم.
لطفا با معرفی خود، بفرمایید در کدام واحد و از چه زمانی مشغول به‌کار می‌باشید؟
رویا منجزی کارشناس ارشد شیمی آلی و دانشجوی دکتری شیمی آلی هستم. بنده از خردادماه سال ۱۴۰۰، به عنوان کارشناس در مدیریت تحقیقات، تکنولوژی و بهینه سازی مشغول به خدمت هستم.
لطفا توضیح مختصری درباره فرآیند تصفیه گازهای سولفیدی بفرمایید.
با توجه به نقش اکسیدهای گوگرد در آلودگی هوای شهری و صنعتی، روش‌های متعددی برای تصفیه آن‌ها در دنیا ارائه شده است. روش‌های تصفیه عموما مبتنی بر استفاده از فاز مایع (نظیر استفاده از اسکرابرهای آهک مایع، اسکرابرهای آمینی، اسکرابرهای سدیم کلریت (NaClO2) و…)، جذب در دماهای بالا (نظیر جذب با استفاده از جاذب های اکسید روی(ZnO) و جذب بر روی کربن فعال یا اکسیدهای فلزی می‌باشد.
ساخت این دستگاه با چه هدفی انجام شده است؟
این دستگاه به درخواست مدیر محترم بخش احیا و مدیر محترم محیط زیست، با هدف ارتقا شاخص های زیست محیطی و سلامت کارکنان در فضاهای بسته بومی سازی شد. با افزایش میزان ترکیبات گوگرد در معادن سنگ‌آهن و احتمال روند افزایشی آن در آینده، انتشار اجتناب ناپذیر گازهای سمی SOX در فرآیندهای تولید فولاد، به معضلی جدی‌تر تبدیل خواهد شد.
با توجه به الزامات سازمان محیط‌زیست و دریافت گزارشات متعدد از مشکلات حاصل از انتشار گازهای سولفیدی برای کارکنان، به‌ویژه در بخش‌های اداری واحدهای احیا و نظر به این که دستیابی به بهبود مستمر در کاهش انتشار آلاینده‌ها از جمله اهداف شرکت فولاد خوزستان اعلام شده است و به منظور تحقق این مهم، اجرای طرح‌های زیست‌‌محیطی با تمرکز بر کنترل و کاهش انتشار آلاینده‌ها در اولویت قرار گرفته است.
آیا دستگاه یاد شده مشابه خارجی دارد؟
شرکت‌های معتبر امریکایی، انگلیسی و استرالیایی از مهم ترین شرکت‌های فعال در زمینه تصفیه گازهای سولفیدی به شمار می‌آیند. البته در دستگاه‌های تصفیه تولید شده توسط این شرکت‌ها هیچ‌گونه اطلاعاتی از فیلترها و فناوری آن‌ها ارائه نمی‌گردد. در دستگاه تصفیه هوای سولفیدی که زیرنظر مدیریت تحقیقات و تکنولوژی شرکت فولاد خوزستان و توسط یک شرکت دانش‌بنیان و کاملا به صورت بومی ساخته شده است، از فناوری تلفیقی خشک در دمای محیط شامل فناوری‌های پلاسمای سرد، جذب شیمیایی، تجزیه فوتوکاتالیستی و فناوری نانو استفاده شده است. تمامی فیلترهای مواد مورد استفاده در دستگاه و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی آن، به‌وسیله‌ی متخصصان کشور، طراحی، ساخت و نصب گردیده است. همچنین در این پروژه برای اولین بار در کشور، از محصول تولیدشده از غبار کوره قوس الکتریکی (EAF Dust) شرکت فولاد خوزستان به عنوان کاتالیست جاذب ترکیبات سولفیدی، در یکی از فیلترهای این دستگاه استفاده شده است. با توجه به اینکه سالانه حدود ۲۰۰ هزارتن غبار کوره‌های قوس الکتریکی در شرکت‌های فولادساز تولید می‌گردد و مشکلات زیست محیطی متعددی به همراه دارد، تبدیل این نوع غبارها به کاتالیست جاذب ترکیبات سولفیدی می‌تواند نقش مهمی در بهبود شرایط زیست محیطی شرکت‌های فولادسازی ایفا کند.
به عنوان سوال پایانی، دستگاه در چه مدت زمانی و با چه میزان صرف هزینه‌ای ساخته شده است؟
این دستگاه و فناوری تلفیقی مورد استفاده در آن برای اولین بار در کشور در مدت زمان ۶ ماه و با صرف هزینه یک سوم نمونه‌های نیمه مشابه خارجی، به صورت صنعتی تولید شده و در شرکت فولاد خوزستان مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
