مهرداد نیکو در نخستین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در رفع موانع صنعت ساخت و ساز کشور که امروز (۲۹ آذرماه) در موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان در اهواز برگزار شد، با تقدیر از برگزاری این همایش، در خصوص جایگاه صنعت ساخت و ساز در اقتصاد کشور اظهار کرد: صنعت ساخت و ساز ۴ درصد سهم تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است و بین ۱۸ بخش اصلی اقتصاد، رتبه نهم را دارد اما نکته قابل توجه این است که این بخش، ۱۲.۶ درصد اشتغال و ۴۰ درصد سهم تشکیل سرمایه کشور را به خود اختصاص می‌دهد بنابراین این صنعت برای خوزستانی که سومین استان از نظر نرخ بیکاری است، بسیار مهم است.
وی افزود: عناصر اصلی این صنعت تامین مالی، نیروی انسانی، محیط زیست، طرح‌های شهرسازی، قوانین و ضوابط و مقیاس تولید هستند.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان گفت: در ایران ۲۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر شاغل داریم که ۳ میلیون نفر از این تعداد در صنعت ساختمان شاغل هستند، یک و نیم میلیون نفر از این تعداد کارگر ساده، ۲۰۰ هزار نفر افراد متخصص و مابقی بین کارگر و متخصص هستند.
نیکو بیان کرد: در صنعت ساخت و ساز سه قانون مادر یعنی نظام فنی و اجرایی کشور، مقررات ملی ساختمان و نظارت شهرداری‌ها بر ساخت و ساز را داریم که این قوانین یکپارچه نیستند. در این جریان، نهادهای عمومی غیردولتی هم از هیچکدام تبعیت نمی‌کنند یا از همه تبعیت می‌کنند. بعضا شهرداری‌ها هم با این مسأله مواجه هستند. بنابراین به نظر می‌رسد باید با توجه به فعالان اقتصادی، ویرایش جدیدی در قوانین داشته باشیم.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان گفت: در حال حاضر بازیگران دیگری نیز در صنعت ساخت و ساز افزوده شده‌اند که می‌توانند با استفاده از این خلاء، از قوانین شانه خالی کنند بنابراین باید چتر قانون را گسترش دهیم و می‌توان در این همایش به این موضوع پرداخت.
وی افزود: وجود انواع قراردادهای پیمان هم باید ارزیابی شوند تا ببینیم کدام یک از این قراردادها موفق بوده‌اند. نکته مهم دیگر این است که ابزاری نداریم تا اگر مشاور یا پیمانکاری کارش را بد انجام داد، با آن برخورد شود و فرآیند شکایت طولانی است.
نیکو عنوان کرد: باید نوعی ارتباط سیستماتیک و معنی‌دار بین ارجاع کار و کیفیت کار مشاور و پیمانکار در صنعت ساخت و ساز وجود داشته باشد که اکنون سازوکار و بستر قانونی آن وجود ندارد.
وی بیان کرد: یکی از خروجی‌های این همایش یا همایش بعدی می‌تواند این باشد که چگونه وضعیت خوزستان را از نظر ساخت و ساز ارزیابی کنیم تا ببینیم رتبه چندم در کشور را داریم زیرا اکنون شاخص‌های ارزیابی را نداریم.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان گفت: در بحث ساختمان، چهار منبع مالی شامل بودجه عمومی، بانک‌ها، بورس و بیمه مطرح هستند که در هر کدام، چالش داریم. در حوزه بودجه عمومی هر چه جلو می‌رویم سهم بودجه هزینه‌ای بالا و سهم بودجه عمرانی کاهش می‌یابد و در نتیجه، تخصیص کمتر و سپس اجرای پروژه‌های عمرانی طولانی‌تر می‌شود و تبعات دیگری ایجاد خواهد شد.
وی افزود: بانک‌ها از طریق منابع داخلی یا تسهیلات کم بهره منابع مالی را تامین می‌کنند. تا وقتی بازارهای رقیب مانند سکه و ارز وجود دارد بانک‌ها کمتر تمایل پیدا می‌کنند که وارد صنعت ساخت و ساز شوند و اگر هم وارد شوند به سمت ایجاد بازارهای بزرگ می‌روند. در اعطای تسهیلات کم بهره نیز دولت بانک‌ها را موظف می‌کند وام فرزندآوری، وام ازدواج و موارد دیگر را پرداخت کنند در نتیجه منابعشان کم می‌شود و در این بخش هم مشکل داریم.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان گفت: در تمام دنیا، بورس در اقتصاد بسیار نقش‌آفرینی می‌کند اما در ایران، بورس در تامین منابع مالی فعالیت‌های اقتصادی نقش‌آفرینی ضعیفی دارد و در مسکن بسیار ضعیف است؛ هیچ وقت به این سمت نرفتیم که از ظرفیت بورس برای تامین منابع مالی مسکن استفاده کنیم.
وی بیان کرد: ضریب نفوذ بیمه در اقتصاد ما پایین است و در خوزستان نیز بسیار پایین است و رتبه ۲۷ تا ۲۸ را داریم که این مساله در صنعت ساختمان نیز بسیار کمتر است. با توجه به اینکه بیمه‌ها باید یکی از محل‌های تامین منابع مالی ساختمان باشند، باید در این زمینه چاره‌اندیشی شود.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان با تاکید بر لزوم آموزش مهارت به کارگران ساده برای تولید باکیفیت‌تر در صنعت ساخت و ساز، گفت: ۵۰ درصد نیروها در حوزه صنعت ساختمان، کارگر ساده هستند که باید مهارت لازم به آن‌ها آموزش داده شود تا در فرآیند تولید، نقش‌آفرینی بیشتری داشته باشند اما متاسفانه اکنون مهارت‌های پایینی دارند.
نیکو عنوان کرد: همچنین آموزش در دانشگاه با عمل بسیار فاصله دارد و بین دانشگاه و بازار کار، گسست وجود دارد که باید به این مساله توجه شود.
وی با اشاره به قیمت واحدهای ساختمانی گفت: تا زمانی که انبوه‌سازی نشود هزینه‌های واحدها پایین نمی‌آید و این مشکل ادامه خواهد داشت.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان با اشاره به تبعات طولانی شدن روند اجرای طرح‌های جامع شهری بیان کرد: مشکلی که داریم این است که طرح‌های جامع ناحیه‌ای، طرح جامع یک شهر و طرح آمایش با هم ارتباطی ندارند. از سوی دیگر روند تدوین طرح‌های جامع تفصیلی آنقدر طولانی است که در مدت تدوین طرح، اتفاقاتی در شهر رخ می‌دهد که دیگر نمی‌توان این طرح را اجرا کرد.
نیکو بیان کرد: گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی و ناتوانی طرح‌های جامع تفصیلی در کنترل آن‌ها، از مشکلات خوزستان است. طبق برآورد اولیه، ۷.۵ درصد جمعیت شهری خوزستان در سکونتگاه‌های غیررسمی حضور دارند اما این آمار، طبق مصوبه بازآفرینی شهری است و آمار واقعی آن شاید ۳۰ تا ۴۰ درصد باشد.
وی با اشاره به تبعات کنترل نکردن سکونتگاه‌های غیررسمی عنوان کرد: سکونتگاه‌های غیررسمی جایی هستند که نفوذپذیری، ناپایداری مسکن و نداشتن احساس تعلق به جامعه در آن زیاد است.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان با اشاره به هدررفت بالای انرژی در ساختمان‌ها، گفت: تا وقتی قیمت انرژی در کشور پایین است، الگوی هزینه – فایده، سراغ ذخیره‌سازی و عایق‌سازی در ساختمان‌ها نمی‌رود. از سوی دیگر تا وقتی رشد قیمت مسکن وجود دارد خانه‌ها سریع تخریب می‌شوند تا ساختمان‌های بلند مرتبه ساخته شوند، بنابراین عمر ساختمان‌هایمان کوتاه است و این مساله به دلیل گران بودن زمین نیز هست.
وی با بیان اینکه بازیافت و استفاده از مصالح دوستدار محیط زیست بسیار مهم است، افزود: هر چند خوزستان زیاد با مشکل فرونشست زمین مواجه نیست اما این مساله در دیگر نقاط کشور یک تهدید است. در خوزستان سیل خیزی تهدید است زیرا پنج رودخانه در استان داریم و شهرها در مجاورت رودخانه‌ها گسترش یافته‌اند و غالبا ضابطه‌مند توسعه پیدا نکرده‌اند و به بستر و حریم رودخانه‌ها تجاوز می‌کنند و با وقوع سیل، خانه‌های مردم آسیب می‌بیند.
نیکو با تاکید بر لزوم توجه به اقتصاد تولید و ساخت و ساز بیان کرد: جلوی هر چیزی اسم صنعت گذاشته می‌شود یعنی ارزش افزوده، بنابراین همیشه در موضوعات ساخت و ساز باید به اقتصاد توجه شود؛ در غیر این صورت صنعت ساخت و ساز ما صنعت پایدار و به روزی نخواهد بود.
منبع: ایسنا
